در این مقاله به معرفی حجم مبنا در بورس، نحوه محاسبه و دلایل عدم اعمال آن در بازار بورس ایران، فرابورس و بازارپایه می پردازیم.
حجم مبنا چیست؟
یکی از مفاهیم موجود در تابلوی سهم که برای اکثر تازه واردان به بازار بورس ایران مبهم است حجم مبنا می باشد.حجم مبنا تنها در بازار بورس ایران مورد استفاده قرار می گیرد. سازمان بورس به عنوان یک واحد نظارتی و قانون گذار در زمینه دستورالعمل های بورسی برای حفظ آرامش بیشتر در بازار ،کاهش هیجانات کاذب در بازار و جلوگیری از رشد یا افت بی رویه قیمت یک نماد در سال 1398 ابزاری با نام حجم مبنا معرفی کرد.
حجم مبنا به صورت سیستمی و تحت تأثیر میزان سهام شرکت و قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته گذشته سهام محاسبه می شود. و هیچ نیروی انسانی در محاسبه آن دخالت ندارد. در تابلوی نماد آیتمی تحت عنوان حجم مبنا قابل مشاهده است. که بیانگر حداقل تعداد سهامی است که باید در طی یک روز معامله شود. تا قیمت پایانی سهم بتواند نوسان مثبت یا منفی را به طور کامل تجربه کند یا به اصطلاح پایانی سهم پر شود.
تصویر زیر مکان قرار گیری حجم مبنا در تابلوی بورس را نمایش می دهد. مقاله ای تحت عنوان تابلوخوانی نیز در سایت قرار گرفته است. که برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص می توانید به آن مراجعه کنید.
نحوه محاسبه حجم مبنا در تابلوی بورس و فرابورس
محاسبه حجم مبنا بسته به این که نماد در چه تابلوی معاملاتی باشد متفاوت است. البته اینکه حجم مبنا تحت تأثیر میزان سهام شرکت و قیمت پایانی سهم در هفته معاملاتی گذشته است در تمام بازارها یکسان است. ولی بسته به ارزش بازار نوع محاسبه آن متفاوت می باشد. البته مواردی نیز وجود دارد که حجم مبنا حذف می شود. و یا به عبارتی یک می شود که در ادامه دلیل این امر را نیز توضیح می دهیم.
طبق مصوبه سازمان بورس که از اسفند سال 98 اجرایی شد. حجم مبنا در کلیه شرکت های بورسی و فرابورسی معادل چهار در ده هزارم (0.0004) تعداد سهام شرکت می باشد.اما محاسبه این حجم به تنهایی کافی نیست. نیاز است ارزش حجم مبنا نیز محاسبه شود. برای محاسبه ارزش حجم مبنا باید رقم محاسبه شده (0.0004 تعداد سهام شرکت) را در قیمت پایانی چهارشنبه هفته گذشته سهم ضرب کنید.
ارزش حجم مبنا برای شرکت های با تعداد سهام کمتر از 20 میلیارد
این ارزش اگر بین 15 میلیارد ریال تا 100 میلیارد ریال باشد حجم مبنا همان 0.0004 تعداد سهام شرکت می باشد. در غیر این صورت اگر رقم پایین تر از 15میلیارد ریال باشد، این رقم بر قیمت پایانی چهارشنبه هفته گذشته سهم تقسیم می شود و حجم مبنا براین اساس محاسبه می شود. اگر بالاتر از 100 میلیارد ریال باشد، 100 میلیارد ریال را بر قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته گذشته سهم تقسیم می کنیم تا حجم مبنا محاسبه شود.
برای شرکت هایی که تعداد سهامشان بیشتر از 20 میلیارد ریال باشد، ارزش حجم مبنا باید بین 15 میلیارد تا 120 میلیارد ریال باشد. اگر رقم پایین تر از 20 میلیارد ریال باشد، این رقم بر قیمت پایانی چهارشنبه هفته گذشته سهم تقسیم می شود و حجم مبنا براین اساس محاسبه می شود. اگر بالاتر از 120 میلیارد ریال باشد، 120 میلیارد ریال را بر قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته گذشته سهم تقسیم می کنیم تا حجم مبنا محاسبه شود.
محاسبه در تابلوی بازار پایه
حجم مبنا در بازار پایه نیز براساس همان فرمول در بازار بورس و فرابورس محاسبه می شود با این تفاوت که ارزش حجم مبنا در این بازار متفاوت از بازار بورس و فرابورس می باشد.
در بازار پایه زرد فرابورس
ارزش حجم مبنای محاسبه شده اگر بین 10 میلیارد تا 100 میلیارد ریال باشد همان رقم محاسبه شده صحیح می باشد. ولی اگر ارزش حجم مبنا کمتر از 10 میلیارد باشد، 10 میلیارد را بر قیمت پایانی آخرین روز هفته گذشته سهم تقسیم می کنیم و اگر بالاتر از 100 میلیارد ریال باشد، 100 میلیارد ریال را بر قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته گذشته سهم تقسیم می کنیم. و برای شرکت هایی که تعداد سهامشان بالاتر از 20 میلیارد باشد، ارزش حجم مبنا باید بین 10 میلیارد تا 120 میلیارد ریال باشد.
در بازار پایه نارنجی و قرمز
محاسبه حجم مبنا در این بازار نیز همچون بازار پایه زرد صورت می گیرد. ولی موضوعی که متفاوت است ارزش حجم مبناست. که در بازار پایه نارنجی این ارزش برای شرکت هایی با تعداد سهام کمتر از 20میلیارد بین 5 میلیارد تا 100 میلیارد ریال و برای شرکت هایی که در بازار قرمز قرار دارند این ارزش بین 2.5 میلیارد تا 100 میلیارد ریال می باشد.
نکته ای که در بازار پایه باید در نظر گرفت این است که: حجم مبنا نباید بالاتر از 5 درصد تعداد سهام شرکت شود. در صورتی که رقم محاسبه شده بیشتر از 5 درصد تعداد سهام شرکت باشد حجم مبنا معادل همان 5 درصد سهام شرکت محاسبه می شود.
عدم اعمال یا حذف حجم مبنا
در بازار بورس دستورالعمل هایی وجود دارد که گاها طبق آن دستورالعمل ها حجم مبنا برای یک سری از نمادها اعمال نمی شود. و این موضوع از طریق پیام ناظر و اطلاعیه های سایت بورس و فرابورس اطلاع‌رسانی می شود. اگر نمادی با سرمایه کمتر از 150 میلیارد ریال مشمول رفع گره معاملاتی شود به پیشنهاد بورس می تواند حجم مبنا نیز اعمال نشود.
همچنین در بازار پایه دستورالعملی وجود دارد در صورتی که نماد طی چندین روز معاملاتی متوالی قفل صف خرید یا فروش باشد حجم مبنا اعمال نمی شود. و این موضوع از طریق پیام ناظر اطلاع رسانی می شود. گاها دلیل حذف حجم مبنا می تواند در خواست بازارگردان باشد. که در صورت موافقت سازمان این حجم برای یک سری از نمادها اعمال نمی شود. در روال عادی حجم مبنا براساس مواردی که گفتیم محاسبه می شود. و اگر به هر دلیلی اعمال نشود این موضوع باید از دو روز قبل به اطلاع سهامداران برسد.
- پشتیبانی مناسب در تحلیل، استراتژی های معاملاتی و مدیریت ریسک و سرمایه خود را در خدمات ما از جمله درخواست تحلیل سهم، اکسپرت مدیریت سرمایه و سفارش اکسپرت انتخاب کنید.
